Het geheim van Champagne

Het geheim van Champagne

“In victory you deserve Champagne, in defeat you need it.”

Napoleon-

Het geheim van Champagne.

Champagne heeft een geweldige uitstraling. Is er een speciaal moment, heb je iets te vieren? Champagne zet zichzelf automatisch in de schijnwerpers. Hoe is dat zo gekomen? Wat is het geheim van Champagne?

In dit artikel zal ik we het geheim van Champagne stap voor stap ontrafelen. Wat geen geheim is, is dat een goede Champagne ontzettend lekker is. Champagne, de wijn,  zit ontzettend goed in elkaar. Maar Champagne, het merk,  ook.

Champagne een beschermd merk

Champagne is een beschermde naam. Alleen bruisende wijn die in de Champagne gemaakt wordt én waarbij alleen druiven uit de Champagne streek gebruikt mogen worden mag Champagne heten. In 1927 is de grens van het AOC Champagne gebied vastgelegd ( maar wordt mogelijk binnenkort met zo’n 10% uitgebreid). Een sterke strategische zet om de productnaam te beschermen. Dit garandeert dat de consument ook daadwerkelijk krijgt waar hij voor betaalt. Wijnboeren uit de Champagne moeten namelijk aan veel voorwaarden voldoen zoals: voorgeschreven druiven, voorgeschreven alcoholpercentage, voorgeschreven snoeiwijze, voorgeschreven bereidingswijze, voorgeschreven maximale opbrengst bij oogst en persing etc.

De marketing van Champagne

Marketing is ook een geheim van Champagne. Want hoe komt het toch dat wanneer mensen iets te vieren hebben, ze denken aan Champagne? Los van het heerlijke product dat Champagne is natuurlijk. Dat beeld is in de afgelopen honderden jaren geleidelijk en door de generaties heen op ons netvlies gebrand. Napoleon was al een liefhebber van Champagne. Als we het verhaal mogen geloven heeft hij na zijn nederlaag bij Waterloo bij Champagnehuis Ruinart die avond zijn verdriet weggedronken. En de slimme Champagne makers  hebben de dag daarna de overwinnaars van Waterloo (Tsaar, Prins, Generaals en Koningen uit diverse landen) op dezelfde plek getrakteerd op heerlijke Champagne. En dat werd wel even goed bekend gemaakt natuurlijk. Reclame avant la lettre. En dat gaat heden ten dage gewoon door. Wie ziet de helden van tegenwoordig ( Sporthelden, Dj’s, Rappers etc.) niet met de Champagne spuiten op tv! Nog een geheim van Champagne.

De smaak van Champagne

Het grootste geheim van de Champagne is natuurlijk de smaak. De drie meest gebruikte druivenrassen hebben ieder hun eigen karakter.
De Chardonnay brengt de scherpte, rechtheid. Is daarbij ook wat schraler of zuurder en krijgt daardoor vaak een net wat hogere dosage voor de balans.
De blauwe Pinot Noir levert meer kracht en fruitaroma’s.
De blauwe Pinot Meunier druif geeft meer het florale en elegante. Kijk dus eens op het etiket om te zien in welke verhouding de druiven zijn gebruikt. Of heb je een fles Champagne gemaakt van maar één druivenras? Dat maakt nogal uit. Ontdek zo het geheim van jouw Champagne.

Chardonnay oogst
Chardonnay harvest

De assemblage van Champagne

Champagne is op het gebied van smaak een tongstrelende kampioen. Eén van de geheimen is dat Champagne wordt samengesteld uit verschillende wijnen van verschillende jaargangen. Van iedere wijngaard en van iedere druivensoort wordt een basiswijn gemaakt. Deze worden later in het proces gemengd tot de gewenste smaak is bereikt. Soms worden er wel tot 30 basiswijnen gemengd. Op het etiket zie je dan de woorden cuvée of assemblage staan. Nooit worden er dus verschillende druivensoorten gemengd. Grote wijnhuizen hebben dit tot kunst verheven, want het lukt ze om ieder jaar dezelfde smaak te produceren, ongeacht de oogst of weersomstandigheden van dat jaar. Een razendknappe prestatie. Als consument weet je bij deze Champagne huizen dus precies wat je koopt.  Even een lans breken voor de kleinere jongens. Zij hebben minder grote voorraden van oudere basiswijn en hebben dus minder mogelijkheden voor de assemblage. Die Champagne is misschien wel spannender want je proeft hier de verschillen in terroir en per oogstjaar. Hier kan je het treffen dat een jaar wat minder is, maar je komt ook onverwachte pareltjes tegen. Nog zo’n geheim van Champagne.

Is Champagne duur?

Wat geen geheim is, is de prijs van Champagne. Moet dat nou zo duur zijn? Is die prijs terecht?
Om te beginnen is Champagne een veelgevraagd product. De vraag naar Champagne stijgt ieder jaar, maar het gebied met zijn opbrengsten blijft hetzelfde. Je kunt je wel voorstellen dat dit de prijs opdrijft. Voor een fles Champagne is 1 ½ kilo druiven nodig. Op dit moment ( 2019) kost dit €11 per fles. Dit is dus alleen de grondstof. De afgelopen jaren steeg deze prijs met zo’n 7%. Het produceren, opslag, tussenhandel, materiaalkosten en wat je allemaal nog meer kunt bedenken is daar dus nog niet eens bij opgeteld. Er worden enorme kosten gemaakt om een fles Champagne te maken. Kan je nagaan wat je kan verwachten van een supermarkt Champagne van €14,95! Dit zal vast niet gemaakt zijn  van de beste kwaliteit druiven. Prima voor bij de oliebollen dus (tip). Zonde om daar een hoge kwaliteit Champagne voor te gebruiken.
Om even aan te geven om hoeveel geld het gaat: bij het LVMH-concern (Veuve Cliquot, Moët & Chandon, Ruinart, Krug, Dom Perignon) die ongeveer het kwart van de totale jaarlijkse 300 miljoen flessen Champagne produceert, moet ongeveer voor zo’n 55 miljoen van hun 75 miljoen flessen druiven worden aangekocht bij wijnboeren. Maal €11….een gigantisch bedrag. Ga er maar aan staan.

Als je nog meer vragen over Champagne hebt, dan vertel ik er met plezier meer over. Laat het me weten. En ondertussen: geniet!  Want dat is het echte geheim van Champagne.

Fijne feestdagen!

Welke wijnen zijn geschikt om te ouderen?

“Het leven is vol gebeurtenissen die ons doen verlangen ouder te worden”.

Albert Camus – ( Frans schrijver, essayist en Nobelprijswinnaar literatuur (1956) 1913-1960 )

De meeste wijnen zijn niet gemaakt om te bewaren.

Niet alle wijnen zijn geschikt om te bewaren. 90 % van de wijnen zijn gemaakt om jong te drinken. Het heeft geen zin om deze wijnen te bewaren in de hoop dat er zich tertiaire aroma’s gaan ontwikkelen. Zo heeft de wijnmaker het niet bedoeld.
Rosé en rode “nouveau” wijnen zijn het minst stabiel en moeten in de regel binnen het jaar worden gedronken. Als ze goed gemaakt zijn zullen ze niet snel achteruit lopen, maar beter worden ze ook niet.

Beaujolais, Merlot, Zinfandel zijn voorbeelden van wijnen die bij voorkeur jong gedronken moeten worden. Maar dit is natuurlijk een richtlijn. Een Beaujolais of Merlot van zeer hoge kwaliteit kan fantastisch ouderen. Maar dat heb je dan vast al gemerkt aan de prijs.
Vuistregel: als houvast kan je onthouden dat eenvoudige, gangbare witte en rode wijnen 2 á 3 jaar bewaard kunnen worden ( met uitzondering van wat hierboven staat geschreven natuurlijk). Dit bewaren doe je dan niet om de aroma’s zich verder te laten ontwikkelen, maar gewoon om een wijntje in huis te hebben.

Sommige wijnen kunnen iets langer bewaard worden

Het gaat hierbij maar om zo’n 9% van alle wijnen. Zij kunnen meestal tussen de 5 en 7 jaar worden bewaard. Voorwaarde is wel dat het geconcentreerde wijnen zijn die in staat zijn om nieuwe smaken te ontwikkelen. En dat zijn vaak de betere, op traditionele wijze gemaakte wijnen. Het kan dan gaan om zowel witte als rode wijnen. Maar vooral rode wijn en dessert wijn zijn hier geschikt voor vanwege het hoge gehalte aan tannine of het hoge gehalte aan suiker. Dat fungeert dan als een soort conserveermiddel. De tannines van een rode wijn worden vaak wat zachter en ronder bij het ouderen.

Er zijn weinig wijnen die minstens 10 jaar bewaard kunnen worden

Het gaat om maar 1% van alle geproduceerde wijnen. Omdat de productietijd van deze wijnen veel langer is, én omdat ze zeldzamer zijn, zijn ze ook duurder. Ook hier kan het gaan om zowel witte als rode wijnen. Het moeten wel wijnen van hoge kwaliteit zijn. De rode wijnen uit deze categorie zijn eigenlijk niet zo lekker als je ze jong drinkt. Vanwege de tannines die dan nog hard, stroef en “onrijp” zijn. Zo’n wijn laat je graag een aantal jaar ouderen zodat zich mooie aroma’s vormen en de tannines rijper, zachter en ronder worden. Deze wijnen kunnen wel 10 jaar of langer ouderen.
Om een paar voorbeelden te geven: Bordeaux, Barolo, Grand Cru Bourgogne en Vintage Port. Goede voorbeelden van wijnen die over het algemeen goed kunnen ouderen en er zelfs beter van kunnen worden.

Voor een handig overzicht heb ik een infographic gemaakt.
Nogmaals: hoe eenvoudiger ( vaak goedkoper) de wijn hoe minder lang houdbaar.

Wijn bewaren. ?at is de houdbaarheid van wijn? Een infographic.

Lees meer over het ouderen van wijn op:
https://www.tervino.nl/wijn-kennis/oude-wijn-niveau-flesniveau-bewaren/

Wat is het verschil tussen Champagne, Cava en Prosecco?

Champage, Cava en Prosecco

Ik kreeg deze vraag van een kennis. Zit er eigenlijk verschil tussen Champagne, Cava en Prosecco? En kan ik dat proeven?
Het eerste verschil tussen een Champagne, Cava en Prosecco is natuurlijk de herkomst. Champagne komt uit de Champagnestreek in Frankrijk, Cava komt uit Spanje en Prosecco uit Italië. De overeenkomst is dat het bruisende wijnen zijn. Er zijn veel meer soorten bubbeltjes wijnen, maar daarover meer in een ander blog.

Verschil in manier van maken.

Er zijn grote verschillen in de manier van maken van de bruisende wijnen.
Champagne en Cava:
Het is belangrijk te weten dat Champagne en Cava op traditionele manier gemaakt worden. Dat houdt in dat na een eerste vergisting van de wijn , nog eens een tweede vergisting op fles plaats vindt. Dit is arbeidsintensief omdat de vergistingscellen die daarna overblijven verwijderd moeten worden. De fles staat dan al onder druk, dus een lastig werkje. De karakteristieke “Champignonvormige” kurk kan er dan pas opgezet worden samen met het ijzeren draadwerkje (muselet genaamd) om de boel op zijn plaats te houden.  Deze vergisting op fles zorgt voor een extra aroma. Tonen van biscuit, toast, brioche zijn geuren en smaken die je mag verwachten.
Prosecco:
De Prosecco wordt volledig in een RVS tank gemaakt, vergist op de tank en wordt gefilterd. Als het in de fles komt is het direct klaar voor consumptie. De eerder genoemde gistachtige aroma’s die je bij de Champagne en Cava proeft, hoef je bij deze wijn niet te zoeken. Vaak heeft Prosecco een zoetje. Dat komt door het iets hogere restsuikergehalte ontstaan door het onderbreken van de vergisting door koeling in de RVS tank.

Een verschil in gebruikte druiven

Een ander verschil zijn de gebruikte druiven.
Voor Champagne worden er naast 3 andere minder gebruikte druivenrassen, vooral  Pinot Noir, Chardonnay en Pinot Meunier gebruikt. Dit kan als monocépage ( wijn van 1 druif) maar ook in een blend.
Voor Cava worden Spaanse druivenrassen gebruikt: Macabeo ( of ook wel Viura genoemd), Xarel-lo en Parellada. Voor de rosé Cava Garnacha en Monastrell
Voor Prosecco wordt de Glera druif gebruikt.

Verschil in tijdsduur van de rijping

Er is ook een verschil in tijdsduur voor de rijping.
In de Champagne moet een Champagne 15 maanden rijpen ( waarvan 12 maanden op gist (Lie))
Vintage Champagne moet zelfs minimaal 36 maanden rijpen. Hierdoor krijg je veel aroma’s en complexiteit.
Voor Cava ligt dat anders. Hier is een rijpingstijd op Lie voorgeschreven van 9 maanden. Meestal is een Cava wat toegankelijker dan een Champagne omdat het iets minder zuren heeft. Er worden top-Cava’s gemaakt die langdurige rijping hebben gehad op Lie en kunnen wedijveren met Champagnes.
Voor Prosecco geldt geen vereiste rijpingsduur. Deze wijnen kunnen dan ook niet ouderen en moeten jong gedronken worden.

Het antwoord luidt dus: Ja, er zit verschil tussen en ja, je kan het proeven. Veel plezier met proeven.

Drink verstandig.